Epica - The Holographic Principle; interview met Mark Jansen

Het is zaterdag 2 juli, en in het hart van een regenachtig en winderig Amsterdam, ontmoet ik Epica’s gitarist Mark Jansen in de Amsterdam Toren aan het IJ. We gaan het eens hebben over hun nieuwe plaatje dat op 30 september verschijnt: "The Holograpic Principle", en over waar Epica nou staat in het leven, na al die jaren van succes.

Wat is het algemene idee achter jullie nieuwe album, "The Holographic Principle", qua thema?

Mark: Nou, het thema is eigenlijk virtual reality. Als je zo’n masker op zet dan bevind je je in een andere wereld. Die technologie is nog niet perfect, maar in de nabije toekomst, dan als je zo’n virtual reality masker op zet, dat je niet meer weet of je in deze wereld zit of in die virtuele wereld. Je kan het zo goed maken als je zelf wilt, als de techniek zo goed is. En dan ga je je realiseren dat als je je daar voelt zoals je je hier voelt, dan is dit ook niet echt. Is dit ook een illusie. En dat was het startpunt om de rest van de teksten te schrijven.

Het doet me denken aan de anime serie Sword Art Online. Dat is een beetje hetzelfde principe, dat mensen vast komen te zitten in een virtual reality spel waar ze niet meer uit kunnen.

Mark: ja ik heb me dat wel eens afgevraagd, als dan dadelijk die technologie zo goed wordt, dat je erin vast komt te zitten of niet meer weet hoe je eruit moet komen. Dat zou wat zijn!

Jullie hebben met dit album gebruik gemaakt van een echt orkest, in plaats van audio samples. Maar dat is toch niet helemaal een debuut voor jullie, want zelfs het goeie oude "Phantom Agony" is ook (dan wel her)opgenomen met orkest voor de "We Will Take You With Us" dvd?

Mark: Dat was een klein orkestje, met wat strijkers, maar nu is het echt met blazers, houtwerk, percussie, sitar... de hele reutemeteut is aanwezig. Bij "We Will Take You With Us" was ook maar een heel klein koortje.

Ja dat klopt. Ik vond het wel knap dat jullie met wat jullie toen hadden, toch een flinke sound eruit konden krijgen. Als je die cd ervan beluistert denk je echt: goh zit daar het hele London Symfonie Orkest, of staat daar maar een paar man aan orkest? Dus dat zie je dan op de dvd maar een paar man staan, dan denk je toch, oké, dat doen ze goed!

Mark: Ja, zelfs met een paar man kan je mooie dingen maken.

Epica heeft altijd gestoeid met grote, moeilijk klinkende namen. “The Quantum Enigma", "Victims of Contingincy", "Requiem for the Indifferent” etc. Ik heb dikwijls een woordenboek erbij moeten pakken om dit te ontleden. Hoe is dit een ding voor jullie geworden? Is Epica’s motto dan ook van hoe groter de naam, hoe groter de muziek?

Mark: Nou, nee het gebeurt gewoon. Ik vind het leuk om met woorden te stoeien, al in het Nederlands. En soms vind je wat moois in het Nederlands en dan ga je kijken wat dat in het Engels is. Want soms weet je dat in het Engels zelfs niet. Ik heb in het Nederlands een grote woordenschat, en een redelijke woordenschat in het Engels, maar de moeilijke woorden in het Nederlands die kennen de mensen in het Engels vaak zelf niet, omdat veel Nederlanders de moeilijke woorden van een taal niet kennen. Maar ik vind het leuk om met moeilijke woorden te spelen. Ik vind taal mooi. En ik vind schrijven mooi. Met niet-alledaagse woorden kan je dingen vaak veel mooier omschrijven. Veel schrijvers doen het zo, en dat probeer ik, in het Engels, ook. Maar omdat het niet mijn moedertaal is, word het wel wat lastiger. Soms vergeet ik het ook, als een tekst af is dat ik denk van he, wat betekent dat woord ook alweer? (lachen)

Ik vond nogal veel verschil zitten tussen "Requiem for the Indifferent" en "Quantum Enigma". Waar de eerste aardig zwaar, duister en - naar mijn idee - moeilijk te verteren was, was "Quantum Enigma" een stuk lichtvoetiger en vrolijker. Wat is de grootste verandering tussen "Quantum Enigma" en "Holographic Principle", qua muziek?

Mark: Ik zie ze een beetje als broer en zus. De lijn wordt een beetje doorgetrokken. Tussen "Requiem" en "Quantum Enigma" zat inderdaad een groot verschil. Maar nu is dat verschil kleiner. Ik denk dat de grote verschillen in de details zitten nu, en dat is inderdaad dat we nu veel meer met live orkest hebben opgenomen. De gitaren zitten ook wat meer prominent in de mix. We hebben nog meer gewerkt om de details in de nummers passend te maken. We zijn er dieper in gedoken om het te perfectioneren. Maar nu is het meer met elkaar in lijn dan de twee albums die je net zei.

Dat heb ik inderdaad gemerkt, want ik heb net een stukje zitten luisteren. En ik dacht, zouden ze een hele nieuwe insteek proberen? Maar ik hoor inderdaad wat van die lichtvoetigheid van "The Quantum Enigma" erin terug. En dat hoopte ik al, dus ik ben blij! (lachen)

Jullie hebben in het verleden wel samen gewerkt met veel andere bands. Zo zingt Simone op albums van Kamelot en Sons of Seasons, en hebben jullie gastvocalen gehad van Tony Kakko, Roy Khan etc. Staan er meer van dit soort samenwerkingen aan te komen, zowel in Epica als voor jullie daarbuiten?

Mark: Ik heb links en rechts aardig wat gastbijdragen gedaan de laatste tijd. Ik probeer dat ook een beetje te doseren zodat je me niet opeens overal hoort. Dat zou teveel van het goede worden. Maar ik pik de interessante dingen eruit. Zo heb ik bij 3rd Machine op hun laatste plaat meegezongen. Omdat ik die jongens al heel lang ken. En omdat ik de muziek heel goed vind. Dan wil ik nu ook van de gelegenheid gebruik maken om die plaat aan te bevelen, want veel mensen kennen die band niet. (noot redactie: onze bespreking van dit album is ook hier op de site te lezen)

Ik moet inderdaad toegeven dat ik er nog nooit van heb gehoord.

Mark: Van hun laatste plaat was ik echt onder de indruk! En zo heb ik ook bij Universal Mind Project meegedaan. Dit zijn ook de twee waar ik heb meest trots op ben dat ik daarin mee heb gedaan, omdat ik hun muziek erg gaaf vind. Tja, zelf hebben we al heel lang niemand meer gevraagd om mee te doen als gastzanger/zangeres. We vinden dat het een meerwaarde moet hebben. Als een nummer om een duet vraagt doen we het, maar als we niet het gevoel hebbend dat we iets missen dan vragen we ook niemand. Dus we hebben het nu gelaten zoals het is.

Er zijn veel bands tegenwoordig die hun oudere albums aan het re-maken zijn. Zijn er in het verleden wel eens nummers of albums geweest, die je nu compleet anders zou doen? En kunnen we ooit bijvoorbeeld een remake verwachten van bijvoorbeeld "The Phantom Agony"?

Mark: "The Phantom Agony" is twee jaar geleden door Transmission opnieuw uitgebracht. Zij hebben ook nog altijd de rechten op dat album. Dus we kunnen hoog of laag springen, maar daar kunnen we niets mee doen. Dus het enige goede nieuws daarover is dat die albums weer beschikbaar zijn, dit geldt nu ook voor "Consign to Oblivion". Maar omdat ons huidige management een beetje overhoop ligt met Transmission, hebben we daar weinig back-up aan gegeven. Maar die albums zijn in elk geval weer beschikbaar. Niet dat iemand dit door heeft, maar volgens mij heeft Lords of Metal er zelfs nog een review aan gewijd.

Ja ik dacht al, ik heb niets gehoord over een re-release.

Mark: En er heeft eigenlijk nog best veel werk in gezeten! We hebben allemaal orkestrale versies opgenomen van de nummers van "Consign to Oblivion", zowel als "The Phantom Agony", die op een tweede cd staan. Het is heel mooi geworden maar we verdienen eigenlijk hier helemaal niks aan.

een beetje fan-service dus

Mark: Ja, inderdaad puur fan service.

Jullie zijn een stevige metalband met een boel klassieke invloeden. Dan vond ik het ook wel hilarisch dat jullie voor een jaar terug telkens op de radio, (Freez FM) werden aangekondigd voor het City Rock Festival als zijnde rockband genaamd Eepica. Nou hoor ik mensen afwisselend Epica en Eepica zeggen, dus welke van de twee is het eigenlijk? En als jullie je muziek in een paar woorden zou moeten vatten – zonder echt genres te noemen – wat zal het dan zijn?

Mark: Nou het is Epica met korte E, dat ten eerste, we zijn wel zo gewend intussen dat we in Nederland Eepica genoemd worden, dus we zeggen er maar niets meer van. We weten dat ze het goed bedoelen. En hoe we het zelf zouden noemen – ik denk een symfonische metalband, maar ik denk dat dit niet het geheel…. Ik denk dat er geen term bestaat die echt de lading helemaal dekt.

Ik hoor mensen jullie wel eens gothic metal of symphonic death metal noemen, om maar een voorbeeld te geven.

Mark: Ja, zou ook kunnen. We hebben inderdaad een hoop death metal invloeden. Maar gothic metal, zo noem ik het zelf nooit. Gothic was vroeger toch echt een heel ander soort muziek. Denk aan Bauhaus of The Cult. En daar hebben we helemaal niets mee te maken. Op een gegeven moment begon men female fronted bands, gothic metal te noemen, en dat werd heel veel overgenomen, maar ik denk dat dat nu ook wel is afgezwakt. Ik hoor die term niet meer zoveel.

Ik vond toch dat in de tijd dat jullie net begonnen, er toch gothic invloeden zaten in je hele image. Simone liep rond in van die jurken met vleermuismouwen en dat soort dingen.

Mark: Ja! En Coen had van die zwarte tapes over zijn lijf geplakt, en van die doorschijn shirtjes aan. Je bent zoekende als band, en op een gegeven moment vind je wel je draai. We werden wel op veel gothic festivals uitgenodigd, zoals Wave Gothic Treffen en M’era Luna, die laatste zelfs drie keer. Maar op een of andere manier worden we daar niet meer voor uitgenodigd! Maar dit vind ik wel het voordeel van Epica, we kunnen bijna overal spelen. We hebben van alles een beetje in onze muziek, dus we passen overal wel tussen. Als we op festivals spelen met hardere bands, selecteren we gewoon onze hardere tracks, en spelen we op mainstream festivals, selecteren we onze ‘catchy’ nummers, en we komen dan overal goed voor de dag, zonder teveel water bij de wijn te doen.

Epica staat bekend als een van de groten in het genre. Jullie hebben shows gedaan met hele orkesten en koren er bij, hebben een eigen festival Epic Metal Fest om maar wat te noemen. Staan met jullie releases zelfs in de krant. Kan Epica nog groter worden, en hoe zie je dat voor je?

Mark: Blijkbaar kan dat inderdaad, maar we weten het zelf ook niet hoe het gaat lopen. Maar met elk album merken we dat het groter wordt, dus blijkbaar zit daar nog steeds groei in. Ik heb geen idee hoe groot je hiermee kan worden in Nederland, want we doen ook totaal geen concessies, we maken precies de muziek die we willen, en het wordt eerder harder dan softer. Dus ik weet niet hoeveel daar nog bij kan. Veel mensen zeiden jaren geleden al dat we intussen wel aan ons plafond zitten, en dat ging maar door. Dus, dat plafond zitten we nog steeds niet aan, denk ik.

The Sky’s the limit, om maar zo te zeggen.

Mark: Dat blijkt maar weer!

Toen jullie net begonnen zijn jullie sterk beïnvloed door bands als Nightwish en Kamelot, maar zijn intussen uitgegroeid tot je heel eigen ding. Waar nemen jullie nou nog een voorbeeld aan, qua muziek, en welk aspect van jullie zien jullie graag terug in bands die aan jullie weer een voorbeeld nemen?

Mark: Wat we graag terug zien in bands die een voorbeeld aan ons nemen is dat je in elk geval met passie bezig bent met je muziek, en dan maakt het eigenlijk niet eens uit wat voor muziek je speelt, maar als ze door ons geïnspireerd zijn om een band te beginnen, is dat de eerste vereiste. Volg je hart, maak de muziek die je wilt, en doe dat met volle inzet. Want dan komt het wel goed. En waar wij nog een voorbeeld aan nemen… ik luister altijd nog wel naar metal, de bands die ik in het verleden wel luisterde, zoals Megadeth, maar ook nieuwere dingen zoals Amorphis en Opeth. Ook wel muziek dat totaal geen metal is, zoals Clannad, als ik aan rustgevende muziek toe ben. Het kan van alles zijn. Er is eigenlijk geen genre waar alles slecht is. Behalve hiphop en r&b dan misschien…

Daar hebben de meeste metalheads weinig mee inderdaad.

Mark: Maar buiten dat kan ik in elk genre wel wat vinden. Zelfs Nederlandstalig, bijvoorbeeld Boudewijn de Groot. Hij heeft best mooie dingen tussen zijn muziek. Elk genre heeft zijn mooie kanten, en kan ik ook wel van genieten. Ik ben daarin heel open-minded.

Dan ben ik best nieuwsgierig, omdat je qua muziek van alle markten thuis bent, je ziet wel eens dat een band een uitstapje doet naar een compleet ander genre. Zit dit er bij Epica misschien ook nog aan te komen? Dat je opeens zomaar een nummer schrijft met – ik noem maar wat – bluegrass invloeden?

Mark: Dat zie ik niet snel gebeuren. Onze uitstapjes beperken we tot de bonus cd’s, waar we wel eens met akoestisch leuke dingen doen. Daar kunnen we helemaal wild op gaan. Maar Epica moet wel Epica blijven. Er moeten niet opeens gekke dingen gaan gebeuren waar mensen van gaan schrikken. Dat lijkt me eerlijk gezegd helemaal niks.

Ik moet jullie wat dat betreft wel complimenteren. Want ik heb jullie toen leren kennen, toen was "Consign to Oblivion" net uit, maar ik had "The Phantom Agony" als eerste gehoord, dus dat is een mooi verloop gebleken. En ik moet zeggen dat jullie altijd je eigen ding hebben vastgehouden over de jaren. Er zijn zoveel bands die dat gaandeweg een beetje kwijt raken, en die doen weer teveel aan fan-service, maar dat zie ik ben Epica niet gebeuren. Jullie beuken gewoon jullie eigen weg door het genre heen.

Mark: En daarom denk ik ook dat we er nog zijn. Er zijn zoveel bands die denken dat wat de fans willen, dat dat ze nog wel eens groot kan maken. En dan opeens wil niemand ze meer, en pikken ze toch maar weer hun oude genre op. Wij doen gewoon wat we echt leuk vinden om te doen, en dan hoef je niet andere muziek proberen te maken, want dit merken de mensen wel, dat wij muziek maken waar we 100% achter staan. Als je muziek maakt waar je niet achter staat, val je vroeg of laat door de mand.

Er is inderdaad altijd wel sprake geweest van een stijgende lijn. "The Phantom Agony" was wat middeleeuws getint, toen bij "Consign To Oblivion" haalden jullie opeens de hele Maya cultuur erbij, en vanaf daar is het altijd wel een continue lijn geweest, van ‘hoe nu verder?’ Jullie zijn nooit echt blijven hangen in wat jullie in de eerste instantie hebben gedaan. Je blijft horen: dit is Epica.

Mark: Je wil ook niet alleen maar "Phantom Agony"’s maken, daar zijn we wel overheen gegroeid. Maar het mooie is dat al die oude nummers nog altijd in de setlist passen zonder gek te klinken. Het past altijd, als een puzzel. En dat is een goed teken. We kunnen zowel nieuw als oud werk spelen zonder dat het vreemd wordt. Het is nog steeds een lekkere flow.

Toch als je album 1 en de laatste naast elkaar zet, hoor je een best contrast. Je merkt de groei, maar die kern is nooit weggeweest.

Mark: Ja, die kern die behouden we, en daarbuiten proberen we onszelf door te ontwikkelen.

Vooral blijven doen!

Epica [NL]